به گزارش پایگاه خبری کرج امروز، شبکه درهم‌تنیده سازمان‌های بین‌المللی که مدیریت در سطح جهانی را تشکیل می‌دهند، چنان دور و بی‌اثر شده است که تعداد اندکی برای ارائه نتایج روی عملکرد آن‌ها حساب می‌کنند. اکنون، سازمان‌های بین‌المللی باید حول یک اولویت جهانی فزاینده جمع شوند: شهرنشینی پایدار.

جهان در حال گذر از موج بی‌سابقه و برگشت‌ناپذیر شهرنشینی است و سهم جمعیت جهان در شهرها تا سال ۲۰۳۰ به ۶۰ درصد خواهد رسید. اما شهرنشینی سریع، مصرف سوخت‌های فسیلی صنعتی و مصرف آب خانگی را افزایش می‌دهد. برای تهیه غذا در مناطقی که زمین زراعی کمیاب است، خط سیر کنونی شهرنشینی پایدار نیست.

اما تلاش‌های موجود به‌منظور تغییر وضعیت ناکافی است. درحالی‌که مجمع عمومی سازمان ملل متحد آژانس خود برای سکونتگاه‌های انسانی، UN-HABITAT را موظف به ترویج شهرنشینی پایدار کرده است، این آژانس فاقد نفوذ به‌منظور قرار دادن این مبحث در دستور کار است.

علاوه بر این، بازیگران بین‌المللی توسعه - ازجمله آژانس‌های سازمان ملل، سازمان‌های غیردولتی، برنامه‌های شهروندی شرکتی و سایر سازمان‌های خیریه - به‌ندرت فعالیت‌های خود را هماهنگ می‌کنند، حتی اگر مداخلات آن‌ها به‌طور فزاینده‌ای در شهرهای پرجمعیت متمرکز شود.

با توجه به اینکه ترویج شهرنشینی پایدار و بهبود هماهنگی باعث تقویت پیشرفت در سایر حوزه‌های اولویت (ازجمله حقوق زنان، تغییرات آب‌وهوا، بیکاری جوانان و سوادآموزی) می‌شود، شهرنشینی پایدار باید با یک تحولات تکنولوژیک تکمیل و سرمایه‌گذاری‌ها به سمت توسعه و توزیع نوآوری‌هایی که شهرها را زیست‌پذیرتر، کارآمدتر و پایدارتر می‌کند هدایت شوند.

درواقع، بسیاری از نوآوری‌های مفید، مانند مصالح ساختمانی مولد انرژی و حمل‌ونقل بدون آلایندگی، در حال حاضر وجود دارند. این‌گونه فناوری‌ها باید برای کسانی که بیشتر به آن‌ها نیاز دارند در دسترس قرار گیرند. دستگاه‌هایی مانند سیستم‌های تصفیه آب در مقیاس کوچک، مانیتورهای قابل‌حمل مشاهده وضعیت سلامت بدن، و رایانه‌های ارزان‌قیمت در حال حاضر به‌طور چشمگیری زندگی فقیرترین شهروندان جهان را بهبود می‌بخشند و به هموار کردن زمین‌بازی اقتصادی کمک می‌کنند.

تأثیر آینده حاکمیت جهانی بر ایجاد اولویتی است که جریان دانش و فن‌آوری‌های حیاتی را در بین شهرهای سراسر جهان تسهیل می‌کند. ابزارهای موردنیاز برای پایدارتر کردن زندگی شهری در حال گسترش است. چین در صادرات سلول‌های فتوولتائیک خورشیدی پیشتاز است، درحالی‌که پارک‌های فناوری پاک حتی در جهان عرب نیز در حال ظهور هستند.

دولت‌ها، شرکت‌ها، مدیران زنجیره تأمین، استراتژیست‌های شهروندی شرکت‌ها، سازمان‌های غیردولتی و دیگران باید متعهد شوند که ردپای کربن خود را کاهش دهند و از منابع خود برای کمک به شهرنشینی پایدار استفاده کنند. 

به‌عنوان‌مثال، در ساخت‌وساز، پیمانکاران در حال ایجاد مشارکت با آزمایشگاه‌ها برای آزمایش موادی هستند که گرما را بهتر منعکس می‌کنند و درعین‌حال انرژی را به سیستم‌های خنک‌کننده برق جذب می‌کنند، و شرکت‌های برق از ابزارهای نرم‌افزاری جدید برای استقرار کنتورهای هوشمند در خانه‌ها وادارات استفاده می‌کنند. دو شهر ایالات‌متحده - نیویورک و سیاتل - استانداردهای بهره‌وری را برای ساخت‌وسازهای جدید به سطوح بی‌سابقه‌ای افزایش داده‌اند.

به‌طور مشابه، تولیدکنندگان خودرو، شرکت‌های خدمات حمل‌ونقل، و دولت‌های محلی برای پیشبرد حمل‌ونقل پایدار با ارائه انگیزه‌هایی برای عدم مالکیت کارآمد وسایل نقلیه، با یکدیگر همکاری می‌کنند. درنتیجه، استفاده از اتومبیل در شهرهایی مانند برلین رواج یافته است.

علاوه بر این، MIT CityCar برقی تاشو را توسعه داده است که چهار تای آن می‌تواند در یک فضای پارک معمولی قرار بگیرد. در کنفرانس ریو+۲۰ سال گذشته، هشت بانک توسعه چندجانبه، ۱۷۵ میلیارد دلار برای توسعه حمل‌ونقل پایدار متعهد شدند.

فن‌آوری اطلاعات همچنین می‌تواند استرس سیستم حمل‌ونقل را کاهش دهد. به‌عنوان‌مثال، سنگاپور از شبکه تقریباً کامل فیبر نوری خود برای کاهش ازدحام شهری با ارائه مجموعه‌ای از اقدامات تشویقی کارگران به دورکاری استفاده می‌کند. با اجرایی شدن این اقدامات، شهرهای اقماری خودکفا به‌احتمال‌زیاد توسعه خواهند یافت که مصرف انرژی مربوط به حمل‌ونقل را بیشتر کاهش می‌دهند و درعین‌حال جامعه مدنی فعال‌تر را تقویت می‌کنند.

سنگاپور درزمینهٔ دیگری نیز پیشتاز است: تولید و توزیع آب قابل شرب بازیافتی. بسیاری از شهرهای جهان از آن الگوبرداری می‌کنند و برنامه‌های حوضه آبریز و تصفیه آب خود را گسترش می‌دهند.

در همین حال، آزمایش‌های مزرعه‌ای عمودی - که هدف آن افزایش ذخایر غذایی شهری با کشت محصولات در گلخانه‌های آسمان‌خراش است - از غرب میانه آمریکا تا اوزاکا، ژاپن در حال گسترش است. و هند در تبدیل زیست‌توده و زباله‌های مواد غذایی به انرژی تبدیل‌شده است.

البته نباید میلیاردها کشاورز و روستایی در سراسر جهان را فراموش کرد. تحولاتی مانند برق‌رسانی روستایی، تهیه بذر مقاوم در برابر خشک‌سالی و فناوری کشاورزی، و گسترش بیمه‌ نه‌تنها برای رفاه روستاییان، بلکه برای تسریع یک «انقلاب سبز» جدید، که بدون آن شهرنشینان با آن مواجه خواهند شد، حیاتی هستند. 

با راه‌حل‌های جدید و نوآورانه‌ای که هرروز ظاهر می‌شوند، چالش واقعی در رساندن آن‌ها به مقیاس است - و این نیاز به همکاری بین‌المللی دارد. اما «هوشمندترین» شهرها لزوماً پیشرفته‌ترین شهرها ازنظر فناوری نیستند. بلکه مکان‌هایی هستند که فناوری و سیاست‌های عمومی از رفاه و آرزوهای شهروندان حمایت می‌کنند. این واقعیت مهم، موضوع بحث دومین اجلاس سالانه بنیاد شهرهای جدید در ژوئن - که موضوع آن «شهر انسانی» است - خواهد بود.

با راه‌حل‌های جدید و نوآورانه‌ای که هرروز ظاهر می‌شوند، چالش واقعی در رساندن آن‌ها به مقیاس است - و این نیاز به همکاری بین‌المللی دارد. اما «هوشمندترین» شهرها لزوماً پیشرفته‌ترین شهرها ازنظر فناوری نیستند. بلکه مکان‌هایی هستند که فناوری و سیاست‌های عمومی از رفاه و آرزوهای شهروندان حمایت می‌کنند.

*محسن راعی

*مشاور آینده پژوهی و مترجم